چطوری یادگیرنده حرفه‌ای باشیم؟ چرا از آموزش‌ها نتیجه نمی‌گیریم؟

• کامبیز ذوقی
• شبکه و کامپیوتر
• بروزرسانی شده در21 شهریور 1401

تا حالا چند تا دوره آموزشی و سمینار رفته‌اید و چند درصد مطالب هنوز یادتون مونده؟ چرا زود فراموش می‌کنیم؟ آیا دوره‌ها کارایی کافی رو ندارند؟ مشکل از مدرسین عزیز است یا من یادگیرنده؟ چطوری یک یادگیرنده حرفه‌ای باشیم؟ چطوری سریع یاد بگیریم؟ از کجا تشخیص دهیم یک مدرس خوب است یا خیر؟ مکانیزم یادگیری چطوری در مغز رخ می‌دهد؟ آیا مغز ما دکمه ضبط دارد؟ این همه درس خوندیم، این همه مدرس داریم ولی چرا باز اوضاع ما به این شکل است؟ مقصر کیست؟ یادگیرنده، جامعه یا مدرس؟

همه این سوالات و برخی سوال‌های دیگر را در این مطلب یاد خواهیم گرفت تا همیشه یک یادگیرنده حرفه‌ای باشیم و از تمامی دوره‌هایی که شرکت می‌کنیم نتیجه بگیریم.

😮 هشدار: خواندن این مطلب ممکن است زندگی شما را دگرگون کند. 😯

یادگیری یعنی چی؟ چطوری یادگیرنده حرفه‌ای باشیم؟

یادگیری یعنی پر کردن شکاف از چیزی که هستیم به چیزی که باید باشیم. فرض کنید دانش و علم در یک طرف شکاف قرار دارد و شما در طرف دیگر، آموزش مانند یک پُل عمل می‌کند و شما را به آن طرف شکاف می‌برد. پُل می‌تواند یک کتاب، دوره آموزشی، سمینار و … باشد. یادگیری از دیدگاه دیوید الن: یادگیری یعنی انجام کار درست در زمان درست. پس یادگیری یعنی از چیزی که هستم می‌خواهم تبدیل به آن چیزی که می‌خواهم باشم.

آیا جامعه در فرآیند یادگیری تاثیرگذار است؟

اکثر مدرسین موفقیت می‌گویند جامعه در موفقیت شما هیچ تاثیری ندارد، اما اگر بیشتر دقت کنیم متوجه می‌شویم که تاثیر دارد. بر اساس چند تحقیق می‌توانیم این ادعا را ثابت کنیم. آقای جان بارگ یک آزمایش انجام داد و به چند نفر چندین کلمه در مورد دوران پیری داد و قرار بر این شد که جمله‌سازی کنند کلمه‌هایی مانند خاکستری، کچلی، موی سفید، عصا، آلزایمر، چین و چروک و… و به چند نفر دیگر کلمه‌های خنثی دادند تا آن‌‌ها هم جمله‌سازی کنند.

در نهایت باید جمله‌هایی که ساخته بودند را درون یک صندوق که چند متر دورتر از آن‌جا بود قرار می‌دادند. یک نتیجه جالب رقم خورد؛ کسانی که با کلمه‌های مربوط به دوران پیری جمله ساخته بودند، آرام‌تر نسبت به افرادی که کلمات خنثی داشتند حرکت می‌کردند.

یک پژوهش دیگر وجود دارد که در آن یک فیلم طنز پخش کردند و قرار شد هر نفر نکات طنز فیلم را یادداشت کند، اما در دهان چند نفر مداد قرار دادند که حالت لبخند داشته باشند. در پایان فیلم کسانی که مداد بر دهان داشتند نکات طنز بیشتری را یادداشت کردند و بیشتر هم خندیدند. پس نتیجه این شد که ما در مقابل محیط بسیار اثرپذیریم اما نکته مهم اینجاست که ما برده محیط نیستیم و می‌توانیم تغییر کنیم.

ما در برابر محیط و جامعه بسیار تاثیرپذیر هستیم ولی نکته مهم و قابل توجه این است که ما برده محیط و جامعه نیستیم. نقش جامعه و اطرافیان را اینقدر بزرگ می‌کنیم که نقش خودمون رو فراموش می‌کنیم.

زندگی ما به سه قسمت مختلف تقسیم می‌شود که به هر قسمت یک دایره می‌گوئیم. دایره کنترل، نفوذ و نگرانی‌ها. دایره کنترل شامل: رفتار، نگرش‌ها، عادت‌ها، برنامه‌ها، اهداف، رفتارم با خودم و دیگران، چه آموزش‌هایی ببینیم و هر چیزی که در کنترل ما است، همه این موارد در کنترل و اختیار ماست.

به دایره نفوذ، کنترل کامل نداریم و فقط هم نمی‌توانیم نگران آن باشیم و تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که روی آن اثر بگذاریم مانند خانواده، فرزند، اطرافیان، همکاران، نزدیکان و … در نهایت دایره نگرانی‌ها بخشی است که برای آن کاری نمی‌توانیم انجام دهیم و فقط می‌توانیم به آن فحش بدیم. مانند رفتار مردم، تصمیمات سیاسی، اتفاقات گذشته، مرگ و زندگی، بلایای طبیعی و … این اتفاقات در کنترل ما نیست و فقط می‌توانیم نگران آن شویم.

💡 اگر دیگران را ملامت کنیم تمرکز ما روی دایره نگرانی‌هاست. هر چقدر تمرکز روی دایره نگرانی بیشتر باشد کنترل و نفوذ ما کمتر می‌شود. اگر بخواهیم نتیجه‌گیری کنیم باید بگوییم که جامعه نقش دارد، ما هم نقش داریم. جامعه را نمی‌شود یک‌ساله تغییر داد اما شما در یک‌سال می‌توانید شخص دیگری شوید. پس نقش قربانی را بازی نکنید چون اگر قربانی شوید هیچ آموزشی روی شما جواب نخواهد داد.

ویژگی‌های یک یادگیرنده حرفه‌ای

قبل از این‌که در مورد آموزش یا دوره فلانی نظر بدهیم باید 5 شاخصه را در خود ببینیم. باور به تغییر، توقع صحیح، درک درست، شخصی‌سازی و عملگرایی. ما اول بابد یاد بگیریم چطوری یاد بگیریم به این فرآیند میگن Metacognition یا فراشناخت یعنی یادگیرنده باید چطوری باشه تا خوب یاد بگیره؟

1- باور به تغییر

جمله “نمی‌تونم تغییر کنم یا همینی که هستم” یک بهانه بیش نیست. برای این‌که تشخیص دهیم یک جمله بهانه است یا خیر؟ فرض کنید یک تفنگ روی شقیقه شما قرار دادند آیا باز هم حاضری جمله را تکرار کنی؟ اگر نه پس بهانه است.

در مغز ما 85 میلیون نورون (سلول مغزی وجود دارد) که اگر بخواهیم تعداد آن‌ها را بشماریم 3000 سال طول می‌کشد. وقتی مغز می‌خواهد یک کار جدید انجام دهد باید نورون‌‌ها یکسری اطلاعات با هم ردوبدل کنند و به هم نزدیک شوند و رابطه‌ای تشکیل دهند. مثلا وقتی شما می‌توانید این مطلب را بخوانید یعنی یک زمانی شما یکسری ارتباط بین نورون‌ها ایجاد کرده‌اید که می‌توانید این مطلب را بخوانید، در غیر این‌صورت یک نفر که سواد خواندن ندارد یعنی نورون‌های مغز آن فرد یک ارتباط برای خواندن ایجاد نکرده است و نمی‌تواند این مطلب را بخواند.

مغر چه زمانی یک ارتباط می‌سازد؟

مغر احمق نیست که یک تغییر را فورا بسازد و هر چیزی را که یک‌بار امتحان می‌کنیم ذخیره نمی‌کند. مغز بسیار هوشمند است و همیشه سعی دارد انرژی مغز را بهینه و ذخیره کند و هدر ندهد. پس کی ارتباط شکل می‌گیرد؟ زمانی که یک تغییر مرتبا تکرار شود. تمام چیز‌هایی که تا الان یاد گرفته‌ایم با یکی دو بار نبوده است و مغز زمانی که متوجه می‌شود یک چیز زیاد تکرار می‌شود، آن را به یک مسیر عصبی تبدیل می‌کند که انتقال اطلاعات راحت‌تر انجام شود.

کار اصلی مغز پیشرفت ما نیست بلکه کار اصلی مغز حفظ حالت موجود است چون تغییر نیازمند انرژی است و انرژی مغز محدود است و تلاش می‌کند هر رفتار را به یک عادت تبدیل کند تا ناخودآگاه شود و از مغز پردازش و انرژی نگیرد. به همین علت است که روزهای اولی که رانندگی یاد گرفتیم، خیلی خسته می‌شویم ولی 6 ماه بعد بدون فکر رانندگی می‌کنیم، آهنگ گوش می‌کنیم، به رانندگی بقیه فحش می‌دیم، چون مغز رانندگی را برای ما تبدیل به یک عادت کرده و بدون فکر انجام می‌شود و انرژی زیادی نمی‌خواهد.

استعداد یعنی سرعت یادگیری ولی زمانی که می‌خواهید یک مهارت جدید را یاد بگیرید نیازی به استعداد نیست و فقط تمرین و تکرار می‌خواهد. زمانی می‌توانید بگویید یک آموزش موثر نبوده که به اندازه یک مهارت برای آن تمرین کرده باشید، به اندازه یاد گرفتن شنا، صحبت کردن، خواندن و نوشتن، دوچرخه‌سواری و … . یک جمله بسیار زیبا هست که میگه:

کارول دووِک که در تصویر بالا می‌بینید به بومی‌های آمریکائی (سرخپوستان) با همین یک جمله و تمرین مستمر خواندن و نوشتن یاد داد و طوری آن‌ها را رشد داد که می‌توانستند با دانش‌آموزان بهترین مدرسه‌های امریکا رقابت کنند. کافیه تا کتاب طرز فکر خانم کارول دووِک رو بخونید تا متوجه شوید که چقدر طرز فکر روی رفتار و یادگیری ما تاثیر دارد.

2- توقع صحیح

در آموزش دنبال برف وسط ظهر نباشید. “برف وسط ظهر یهویی میاد و همه‌چی رو بهم می‌ریزه ولی بعد از نیم ساعت یک آفتابی میشه و همه چیز رو آب می‌کنه، ولی برف سر شب آروم آروم میاد و وقتی صبح بیدار میشیم می‌بینیم 20 سانتی‌متر برف نشسته”.

در آموزش دنبال تحول‌های ناگهانی نباشید و توقع نتیجه زودهنگام نباید داشته باشید. مغز برای تغییر نیاز به زمان و تکرار دارد. هر بار که می‌خوابیم مسیرهای عصبی هرس می‌شوند و بهبود می‌یابند. چند ساعت آموزش مانند یک قطره رنگ داخل یک سطل آب می‌باشد و بقیه آن تلاش و همت خود شماست. بدون این‌که یادداشت‌برداری کنید و یادداشت را مرور و تمرین کنید توقع نتیجه نداشته باشید. مانند برف شب باشید نه وسط ظهر.

برای یادگیری مانند فرمول بالا باید اول از همه مطلب را درک کنید و متوجه هدف آموزش شوید و بعد از این مرحله یک زمان یادآوری و مرور تعیین کنید و دوباره مطلب و آموزش را تکرار کنید و در نهایت به آنچه یاد گرفتید باید عمل کنید و یکسری اقدامات در راستای آن انجام دهید.

نمودار فراموشی ابینگهاوس

این نمودار می‌گوید اگر بعد از خواندن یک مطلب هیچ تکراری صورت نگیرد بعد از هفت روز فقط یکسری جمله ناقص از مطلب را به خاطر دارید و در واقع همه چیز را فراموش کرده‌اید. نکته جالب این‌جاست که بعد از 20 دقیقه تقریبا 30 درصد مطالب را فراموش کرده‌اید. اما بعد از هر مرور شیب نمودار تغییر می‌کند و بعد از سه بار مرور درست و صحیح، تقریبا 80 درصد مطالب در ذهن شماست. حتما متوجه شدید که تمرین و مرور چقدر مهم است.

3- درک درست از آموزش

اگر یک مطلب را هم قبلا خوانده‌اید و دوباره در یک آموزش می‌بینید با دقت بررسی کنید شاید مطلب را درست متوجه نشده‌اید یا شاید هنوز به این آموزش عمل نکردید. توقع داریم چیزی را که دوست داریم بشنویم، مدرس به ما بگوید نه چیزی که واقعا لازم است. بنابراین روی بعضی چیزها تعصب داریم، سعی کنید تعصب نداشته باشید و بیشتر درست یاد بگیرید و تحقیق کنید. فرض کنید این مطالبی که تا الان گفته شده و شما مطالعه کردید را می‌دانستید ولی قبول ندارید خب در ادامه باید چیکار کنید؟ طبق جدول زیر باید تجربه کنید.

4- شخصی‌سازی

وظیفه مدرس انتقال یکسری اطلاعات است و وظیفه یادگیرنده شخصی‌سازی آن در حیطه کاری خودش است. به‌عنوان یادگیرنده باید از خودت بپرسی چطور این آموزش می‌تواند مناسب شرایط من باشد؟ چطور به من ربط پیدا کند؟ چطور حین آموزش بی‌خیال بقیه شویم و چیزی را که یاد گرفتیم مثل چکش تو سر دیگران نکوبیم؟ چطوری سریع یاد بگیرم؟ چطوری یادگیرنده حرفه‌ای باشیم؟ این آموزش مختص شماست با عمل به این نکات به جواب سوالات خود می‌رسید.

5- عملگرایی

“اول به آموزش عمل کن بعد بگو خوب نبوده”. تمرین کنید و فقط دنبال مطالب جدید نباشید و انباشت اطلاعات نداشته باشید. “آخر هر آموزش ادعامون زیاد میشه نه مهارتمون”. مهارت زمان می‌خواهد. یاد گرفتن خیلی راحت‌تر از عمل کردن به مطالب است. یادگیری زیاد طول می‌کشد به همین خاطر نمی‌توانیم تمام آموزش‌ها را ببینیم پس الویت‌بندی کنید و ببینید به کدام آموزش بیشتر نیاز دارید. اگر یک هارددیسک دارید که 2 ترابایت دوره آموزشی دارید اصلا مهم نیست مهم این است که یادگرفته باشید و تمرین کرده باشید.

ویژگی یک مدرس خوب

یک مدرس خوب مثل یک دوست خوب است و توانایی انتقال اطلاعات برای هر سطحی از دانش را دارد. یک مدرس خوب باید زمنیه علمی، مهارت حرفه‌ای و زمینه شغلی مناسب را داشته باشد و هیچ‌وقت نباید یک مدرس را خداوندگار یک مطلب دانست. همیشه دست بالای دست بسیار است. قبل از خرید از یک مدرس آنلاین حتما به چند ویدئو رایگان آن نگاهی بیندازید تا با نحوه تدریس، تسلط بر مطالب و انتقال آن آگاه شوید سپس اقدام به خرید کنید.

یک مدرس خوب به خود ایمان دارد و حتما گارانتی بازگشت وجه برای دوره آموزشی خود قرار می‌دهد. یک مدرس خوب اشتباه خود را قبول دارد و همه چیز را نمی‌داند و انتقادپذیر است. بقیه موارد را شما بفرمائید.

چطوری یک مطلب را به خاطر بسپاریم؟ مغز ما چطوری کار میکنه؟

هیپوکمپ مغز مسئولیت ضبط کردن و به خاطرسپاری مطالب را بر عهده دارد. اگر به یک مطلب به صورت صددرصد توجه نکنید مانند این است که دکمه ضبط را نزده‌اید. اگر چند کار را همزمان انجام دهید باز هم ضبط آغاز نمی‌شود. جابجایی بین‌کارها (Switch Tasking) باعث کند شدن و ضعیف شدن حافظه می‌شود. اگر بخواهیم نتیجه‌گیری ‌کنیم باید بگوییم که هنگام یادگیری یک مطلب تمام توجه خود را به مطلب دهید و موبایل خود را در حالت Silent قرار دهید و تکرار بعد از یادگیری هم فراموش نشود.

اگر تمرین نکنید مسیر عصبی ساخته شده از بین می‌رود و به نمونه قبلی خود باز می‌گردید. اگر تخصص ندارید مقصر فقط خود شمائید. برای یادگیری یک آموزش و تمرین درست مانند تصویر زیر باید یک سیستم بازخورد و اقدام درست کنید تا ببینید درست متوجه یک مطلب شدید یا خیر؟ تصمیم‌هایی که بعد از آموزش گرفتی چه چیزهایی بوده؟ یاد گرفتن خیلی راحت‌تر از عمل کردن به مطلب است.

ضعیف‌ترین جوهرها از قوی‌ترین حافظه‌ها ماندگارترند.

چطوری سریع یاد بگیریم؟

برای کسب تخصص در یک زمینه 20 ساعت تمرین کنی راه میفتی و میتونی مشکلاتت رو حل کنی. اما برای کسب تخصص در یک زمینه و مهارت پیدا کردن، باید 500 ساعت تمرین درست و اصولی داشته باشید. ممکنه جاهای دیگه خونده باشید 10000 ساعت، اما این حرف بنا به گوینده این حرف اشتباه است. آقای اندرس اریکسون این حرف رو در کتاب قله گفتند ولی منظور این نبوده که با 10000 ساعت تکرار متخصص میشی اگر اینطوری بود الان تمام معلمین عزیز متخصص بودند!

راستی اگر این آموزش خوب بود قول دهید که لینک آن را در اختیار دیگران هم بذارید تا آگاه شوند. لینک مطلب را کپی کنید و دیگران ارسال کنید. یک روش بهتر این است که از طریق دکمه‌های اشتراک‌‌گذاری که در زیر همین مطلب وجود دارد و واتساپ هم جزو آن‌هاست انجام دهید. امیدوارم همیشه یک یادگیرنده حرفه‌ایی باشید.

منبع: بامادون و آقای بهرام‌پور | کپی و نشر مطلب با ذکر و بدون ذکر منبع و نام نویسنده بلامانع است.

به اندازه یک فنجان قهوه از ما را حمایت کنید و پشیبان ما شوید تا با انرژی بیشتر آموزش‌ها را تولید کنیم.

پرداخت ۲۰ هزار تومان

اشتراک‌گذاری این محتوا برای ترویج علم

کامبیز ذوقی

کامبیز ذوقی هستم بنیان‌گذار وب‌سایت بامادون ، کارشناس شبکه‌های کامپیوتری مایکروسافت. سعی میکنم اکثر اوقات چیزی در مورد کامپیوتر یاد بگیرم و روی رشد شخصی خودم کار کنم.